نابودی خاموش هویت ، تاریخ و گنجینه های یک قوم

سنگ نگاره های برجای مانده از دوره های مختلف تاریخی در گوشه گوشه منطقه ییلاقی و خوش آب و هوای شاندیز گواه روشنی بر پیشینه این سرزمین می باشد واز طرفی به عنوان گنجینه ای ارزشمند، سند هویت و تاریخ این خطه است که متأسفانه مورد بی مهری و بی توجهی واقع گردیده است. نگاره

های ذی قیمت و باقی مانده علاوه بر ارزش تاریخی خویش از باب جلب و جذب توریست و گردشگر، درآمدزایی و تعاملات فرهنگی حائز اهمیت است.

پروفسور مارسل اوت طی سفری که به ایران داشته است نظریه جدیدی را پیرامون انسان ارائه نموده که براساس آن وی معتقد است مهاجرت انسان نوین درحدود 40 هزارسال پیش به اروپا صورت گرفته است که منشأ آن خارج از اروپا و درآسیا و ایران بوده است . وی در بازدید خویش از ایران برای اولین بار با استفاده از رادیو کربن و ریز فرسایش و سال یابی آنها به قدمت 40 هزارساله آن ها پی برده است و به این نتیجه رسیده است که خاستگاه نخستین جوامع انسانی به احتمال قوی ایران بوده است. با تمرکز بر سنگ نگاره های شاندیز به استحضار عزیزان می رساند: نگاره های موجود در سطح بخش شاندیز صحنه هایی از قبیل شکار، مراسم آئینی، نمادها و انسان های اساطیری را به تصویر کشانده است که اگر چه بسیاری از این گنجینه ها در اثر اهمال و نا آگاهی انسان ها و یا حوادث طبیعی و باد و باران تا حدودی رنگ و رونق خویش را باخته ولیکن شکوه و شوکت همچنان پا برجاست که یقیناً میراث ماندگار ملتی است که درتمام تاریخ، سرفراز و سربلند زیسته و ریشه در باورها، منش و فرهنگ این آب و خاک دارد. بیشترین نقوش حک شده بر سنگ ها مربوط به بزکوهی است که با شاخ های بزرگ و در اشکال مختلف طراحی و حک شده است، گرگ، پلنگ، شیر دیگر حیواناتی است که به کرات در نگاره های موجود مشاهده می شود که دلیل محکمی بر فزونی و فراوانی این حیوانات در منطقه بوده است. علاوه بر این ابزار آلاتی همچون کمان، نیزه، گرز، کمند و کلاه خود و ابزارهای ناشناخته دیگری است که در نگاره ها با آن مواجه ایم. رمز آمیزترین نقوشی که بر این صخره ها نقش بسته است نمادهایی است که به شکل دایره با دو زایده ، دایره وصل به یک خط مستقیم، مربع شطرنجی، نیم دایره و دیگر اشکال ابهام آمیز است که شاید دربردارنده نوعی خط ابتدایی جهت انتقال مفاهیم باشد. 

یکی دیگر از این آثار ابهام آمیز فنجان نماها که هنر ما قبل تاریخ می باشد، این حفره ها و فرو رفتگی های دایره ای شکل یا بیضوی که روی سطح صخره ها توسط انسان ها با ابزار سنگی از جنس کوارتز، فیلنت و گارنت ایجاد شده اند که به صورت منفرد و گاه به صورت ردیفی و گروهی مشاهده می گردد. در حال حاضر هدف و معانی این فنجان نماها مبهم باقی مانده است.

تئوری های زیادی پیشنهاد شده اما تصویر واقعی ارائه نداده است، بعضی نظرات کلی درباره مکان حکاکی شده پیشنهاد می شود که سر نخ هایی در مورد کارکرد و عملکرد آن ها نشان می دهد. بسیاری از حکاکی های صخره ای نزدیک به مقابر باستانی یا بناهای یادبود واقع شده اند که این سمبل را با باورها و اعتقادات احتمالی راجع به اجداد و زندگی پس از مرگ ارتباط می دهد.

این سمبل ها همچنین بر سنگ های عمودی در مکان هایی که به نظر می رسد برای اهداف مذهبی و آیین های تشریفاتی که در گذشته پیدا شده اند، حک شده است.

از آثار فوق الذکر در مسیر جاده شاندیز ( درخت بید - دیزدر ) و مسیر رودخانه شاندیز ((سرآسیاب - خادر- زشک - نغندر - کنگ)) و گراخک به فراوانی وجود دارد که به علت بی اطلاعی برخی از شهروندان از ارزش و قدمت تاریخی این حکاکی ها و یا به دلیل سودجویی برخی از سود جویان در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. لذا می طلبد شهروندان گرامی و متولیان امر با حساسیت بیشتری نسبت به شناسایی، ثبت و حفاظت از این آثار باستانی که شناسنامه و هویت مردمان این سرزمین را رقم میزند، تمهیدات و اقدامات عملی لازم را در دستور کار خود قرار دهند.

ضمنا پیشنهاد می گردد مسئولین و متولیان امر با برنامه ریزی و معرفی این آثار به جامعه ضمن ارتقاء آگاهی مردم نسبت به اهمیت و ارزش این آثار بستر لازم را جهت انتفاع شهروندان از عواید آن فراهم نمایند.